Author: Հովհաննիսյան Ալեքսանդր

Առաջադրանքներ

• Կարդա՛ հեքիաթը և փորձի՛ր նկարագրել ուսուցիչ Քերականին։ Ուսուցիչը բարի է և խելացի։
• Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր հինգ բայ (գործողություն ցույց տվող բառ)։ Գրել, տանել, բառաչել, մլավել, պոկել։
• Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր երեք համառոտ նախադասություն և ընդարձակի՛ր։
• Առանձնացրո՛ւ ամենից զվարճալի հատվածը և հիմնավորի՛ր ընտրությունդ։_ Այդպե՞ս: Ուրեմն  ես բառաչո՞ւմ  եմ՝  բե-ե-ե-ե, բե-ե՜… հիմա ես ձեզ բառաչել ցույց կտամ:
• Իմ դուրը եկավ այս հատվածը, որովհետև, այս տեղ առյուծը բե-ե-ե-ե,բե-ե է անում։
• Շարունակի’ր միտքը մի քանի նախադասությամբ։   Շշմած կարագը երազում էր դառնալ ամենա համով ուտելիքը
• Ի՞նչ կլիներ, եթե։

Եթե բառաչող առյուծը հայտնվեր ձեր դասարանում, անտառում նա էլ երբեք չի գալու մեր դասարան

Եթե մուկը մլավեր նա կկարողանար մարդկանց կատակել

Եթե մարդիկ իրար ողջունելիս ապտակեին միմյանց մարդիկ կհոգնեին

Եթե արևի փոխարեն առավոտյան լուսինը դուրս գար, իսկ լուսնի փոխարեն՝ արևը։ Դա կնշանակեր որ մարդիկ պետք են քնել արևին։

• Ով ի՞նչ է անում․ գրի՛ր։

Առյուծը-մռնչում է

Ոչխարը-բառաչում է

Խոզը-խռխռում է

Հավը-կչկչում է

Այծը-մկկում է

Կատուն-մլավում է

Նշված գոյականների դիմաց ծիծաղելի ածականներ գրի՛ր.

սիրուն շերեփ

փչացաց հեռախոս

անձայն զանգ
համով պղպեղ

շշմած արջ

ակրմիր նարինջ

Օրինակ՝ շատախոս շերեփ․․․․․

• Ընտրի՛ր քեզ դուր եկած բառազույգը և հետաքրքիր պատմություն հորինի’ր:
• Անձայն զանգ
• կար չկար մի գյուղ, այդ գյուղում մի զանգ կար։ Այդ զանգը չեր զրնգում, և մի օր եղավ հրդեհ, մարդիկ չկարողացան զանգակով զգուշացնել քնած մարդկանց, հեըո մի մարդ ասաց-Էս ինչ զանգակա է, չի զրնգում, գոնե ոտեր առներ և գնար մարդկանց զգուշացնել։ Իսկապես զանգակը ոտ է առնում և գնում օգնում մարդկանց։ այսպես էլ զանգակը դառավ հերոսը իրանց գյուղում։
• Հորինածդ պատմությունը ձայնագրի’ր և հրապարակի’ր:

Կարդա՛, ծանոթացի՛ր Ջանի Ռոդարիի «Հեքիաթներ, որ ունեն երեք ավարտ» փաթեթին, ընտրի՛ր դրանցից մեկը, սովորի՛ր պատմել, մտածի՛ր և գրի՛ր հարցեր ընտրածդ պատմվածքի վերաբերյալ։

Ես ընտռեցի <<ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴ ԿԱՏՈՒՆ>>

1․ Ով էր թարգմանում կատուին։

2․Ճանպորդ կատուն իրականում ինչ էր։

3․ Քո սիրած հատվածը որն է։

4․ Կատուն խաղալիք էր։

Առաջադրանք՝

• Ինչ անուններով է հայտնի եղել Վան մայրաքաղաքը:Սարդուրի I արքան հիմնադրեց Տուշպա (Տոսպ, Վան) մայրաքաղաքը:
• Որ  է հիմնադրել Վան և Արմավիր մայրաքաղաքները: Վան-Քաղաքի հիմնադիր արքայի օրոք Վանի կենտրոնում վեր խոյացող լեռան լանջերին կառուցվում են բազմաթիվ զինանոցներ, պահեստներ, դիտակետեր, իսկ միջնաբերդի ստորոտում՝  հզոր պարիսպ։
• Արմավիր- Արմավիրը մշակութային ու կրոնական խոշոր կենտրոն էր։ Այստեղ բազմաթիվ մեհյաններ և հեթանոսական այլ սրբավայրեր կային։ Իսկ քաղաքի շրջակայքում Սոսյաց անտառն էր, որի ծառերի տերևների սոսափյունով քրմերը գուշակություններ էին անում։ Ք. ա. 3-րդ դարի վերջերին, երբ Հայաստանի նոր մայրաքաղաք դարձավ Երվանդաշատը, Արմավիրի դերը նվազեց։
• Ներկայումս որտեղ է գտնվում Վան և Արմավիր մայրաքաղները, նշեք քարտեզի վրա և տեղադրեք բլոգում:

Ջաննի Ռոդարիի «Հեքիաթներ և պատմություններ մեծերի և փոքրերի համար» շարքից ընտրի՛ր մեկը, տեղադրի՛ր բլոգումդ, սովորի՛ր շատ լավ կարդալ, ապա մտածի՛ր հարցեր ընտրածդ պատմության վերաբերյալ, հարցերը գրի՛ր պատմության ներքևի հատվածում, դասարանում կուղղես ընկերներդ։ Ըստ ցանկության կարող ես ընտրածդ պատմությունը նկարել և նկարածդ դարձյալ կցել պատմությանը։

Ես ընտռեցի <<Շխթա>>։

1․ Շխթան ինչու երջանիկ դառավ։

2․ Շխթան ինչի մասին էր մտածում։

3․ Անցորդը ինչ արեց։

Բնությունը մշտապես շարժվում է և զարգանում, ընդգրկում անօրգանական և օրգանական աշխարհները։ Անօրգանական աշխարհին են պատկանում տիեզերական մարմինները, ջուրը, հողը, օդը, ապարները, օգտակար հանածոները։ Բուսական և կենդանական օրգանիզմների ողջ բազմազանությունը կազմում է օրգանական աշխարհը։ Զարգացման ընթացքում անօրգանական բնությունը օրինաչափորեն առաջ է բերում օրգանական բնություն (կենսոլորտ)՝ մարդու կենսագործունեության համար բոլոր անհրաժեշտ պայմաններով։ Հասարակական կյանքը, արտադրությունը, մարդը և նրա բանականությունը գոյատևում են բնական նյութերի հենքի վրա, գործում բնական օրինաչափություններին համապատասխան։ Բնության ներդաշնակությունն ու հավասարակշռությունը պայմանավորված են բազմազան փոխադարձ կապերով, և 1 օղակի խախտումը կարող է կտրել երևույթների ամբողջ շղթան։ Ուստի բնության հետ հարաբերություններում անհրաժեշտ է ճանաչել ու ճիշտ կիրառել նրա օրինաչափությունները, տիրապետել բնության հետ ներդաշնակ ապրելու արվեստին, չխախտել բնական շարժընթացների հավասարակշռությունը, այլապես փոխազդեցությունը կարող է վերածվել Կենդանիները համարվում են էուկարիոտներ՝ այսինքն ունեն կորիզավոր բջիջներ։ Կենդանիների դասական հատկանիշներն են՝ հետերոտրոֆ լինելը (սնվում են պատրաստի օրգանական միացություններով) և ակտիվ տեղաշարժվելու ունակությունը։ Սակայն կամ մի շարք կենդանիներ, որոնք պասիվ են տեղաշարժվում և կան մի քանի սնկեր, որոնք հետերոտրոֆ են, սակայն չեն համարվում կենդանիների թագավորության անդամ։հակասության։ Նեղ իմաստով՝ բնությունը մարդուն անմիջապես շրջապատող և նրա գոյությունն ապահովող բնական տարրերի ու պայմանների ամբողջությունն է։

1. НА КРАЮ ЛЕСА

Вышла на край леса старая лосиха с длинноногим лосенком и задремала на теплом весеннем солнышке. А маленький лосенок учится бегать. Спотыкаются о высокие кочки его длинные ноги. 
Ласково пригревает в редком лесу весеннее солнышко. Уже надулись на деревьях душистые клейкие почки. Из березовой ветки прозрачными каплями сочится сладкий сок.
Весенние лужи отражают высокое небо и кажутся синими. Золотистыми пуховками распустились кустики ивы. Под деревьями зеленеют обросшие брусничником кочки. 
Хорош запах весеннего леса!
Задремала старая лосиха, но чутко слышит она каждый шорох, каждый тревожный звук. Беззаботно резвится маленький лосенок. Знает он, что не даст его в обиду чуткая и сильная мать. 

Выпишите словосочетания с прилагательными, определите род и число этого прилагательного в каждом словосочетании.

2.Вставьте подходящие слова

1. Каков привет, таков ответ. 2. Об этом они говорили вчера. 3. Она такая красавица. 4. Вчера шёл сильный дождь. Из-за ___________ мы не пошли в парк. 5. О ________ деревьях нужно позаботиться. 6. Наша дача стояла по ______ сторону реки, а по _______ простиралось поле да лес заповедный. 7. _______ цветы очень красивые, но _____ мне нравятся больше. 8. С приходом весны расцвели подснежники. Мы рады _____________.

2. Вставьте подходящие слова
Вчера я видел всех, а сегодня я ______________ не видел. 2. Он получает письма от родителей и от друзей, а я __________________ не получаю писем. 3. Том знаком со всеми, а Джон ______ ___________ не знаком. 4. Мой друг был у всех, а моя подруга _______________ не была. 5. С вами мы говорим обо всём, а с ними я ________________ не могу говорить. 6. Я всем занимаюсь: спортом, музыкой, танцами, а он _____________ не занимается. 7. Моя сестра всегда со всеми соглашается, а я _________________ не соглашаюсь. 8. В этом классе много разных стульев, а в том нет ____________ стульев. 9. Я во всём разобрался, а мой друг _____________ не разобрался.

Ալեքսանդր Թամանյանը ծնվել է 1878 թ․-ի մարտի 4-ին, Եկատերինոդարում (ներկայումս՝ Կրասնոդար)։ Ավարտել է ծննդավայրի դպրոցը: Ծնողները Սաշային դժվարությամբ են մեծացրել, բայց և նկատել են նրա մեջ զարգացող տաղանդն ու արվեստագետի ջիղը։ Դպրոցն ավարտելուց Ալեքսանդրի հայրը դիմել է համայքին՝ օգնություն խնդրելով․ նա որոշել էր ամեն գնով որդուն  ուղարկել լավագույն հաստատություններում կրթություն ստանալու։

Արդյունքում, Ալեքսանդրն ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի Թագավորական գեղարվեստի ակադեմիայի բարձրագույն գեղարվեստական ուսումնարանը  ( 1904 թ.-ին ավարտել է): Դեռ երկրորդ կուրսում նա աչքի էր ընկնում իր ինքնատիպ ոճով ուգրավել էր ինչպես ուսանողների, այնպես էլ պատվիրատուների ուշադրությունը։ Օր օրի նկատելի էր դառնում նրա տաղանդն ու դրանից բխող խոստումնալից ապագան։ Այդ տարիքում նա արդեն ուներ պատվերներ։

Նրա լավագույն ընկերներից էին ներկայումս հայտնի արվեստագետներ , իր համակուրսեցիները՝ Բենուա եղբայրները,  որոնց հետ մտերմության շնորհիվ նա գտավ իր ամբողջ կյանքի սիրուն՝ գեղեցկուհի Կամիլային։ Կամիլան Բենուաների քույրն էր բիտանացի ազնվական ընտանիքի դուստր էր, ովքեր հաստատվել էին Ցարական Ռուսաստանում՝ արժանանալով այնտեղ արժանապատիվ վերաբերմունքի և գնահատանքի։ Կամիլայի ներկայությունը Թամանյանի կանքում դրոշմ է թողել նաև նրա աշխատաքներում․ երևանյան յուրաքանչյուր թամանյանական անկյունում նկատելի է կանացի ձևավորումներն ու մեծ սիրով արված աշխատանքը։ Կարծես , հենց նրանց սերն է շունչ  տվել այդ բոլոր քարերին։

Արվեստու Թամանյանի առաջին աշխատանքը Սանկտ Պետերբուրգի Սբ. Կատարի
նե հայկական եկեղեցու վերակառուցումն է (1906 թ.): Նրա նախագծով 1907–1913 թթ.- ին կառուցված շենքերից ուշագրավ են Կոչուբեյի առանձնատունը` Ցարսկոյե Սելոյում (այժմ՝ քաղաք Պուշկին), Շչերբատովի տունը` Մոսկվայում (արժանացել է Մոսկվայի քաղաքային դումայի ոսկե մեդալի), Մոսկվա–Կազան երկաթուղու հիվանդանոցային համալիրը՝ Պրոզորովկա ավանում (այժմ՝ Կրատովո) որտեղ Թամանյանը կիրառել է դասական և XVIII դարի ու XIX դարի սկզբի ռուսական ճարտարապետության ձևերը` ինքնատիպ մեկնաբանմամբ: 1914 թ-ին Թամանյանն ընտրվել է Սանկտ Պետերբուրգի Գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս, իսկ 1917 թ-ին` ակադեմիայի խորհրդի նախագահ (փոխնախագահի իրավունքով): 1919 թ-ին տեղափոխվել է Երևան, որտեղ և առաջացել անհագուրդ ցանկություն՝ կառուցել հայրենի մայրաքաղաքը։ Այդ տարիներին տրող քաղաքական խառնաշփոթը, հեղափոխությունն ու հետապնդումները նոր տեղափոխության պատճառ դարձան։

Թամանյանն ընտանիքի հետ միասին տեղափոխվեց Իրան՝ Թավրիզ, որտեղ 1921 թ․-ին նա հիմնադրեց գեղարվեստի ստուդիա։ Չնայած նրա աճող համբավին և մեծահարուստների անընդհատ պատվերներին, Թամանյանը չէր կարողանում գտնել արվեստագետին անհրաժեշտ բավարարվածությունը ու տանջվում էր սեփական ազգին անպիտան լինելու մտքից։ Թավրիզում ծանր ժամանակաշրջան էր․ տարածված էր մահացու համաճարակ, որը անտարբեր չանցավ նաև ճարտարապետի ընտանիքի կողքով։ Մահացավ նրանց փոքր դուստրը։ Հոգեկան ծանր ապրումները հաղթահարելով ճարտարապետը դիմում նամակ ուղարկեց Լուկաշինին, ում գրել էր, թե այլևս հոգնել է անընդհատ դեգերումներից և անկարող է թույլ տալ, որ ընտանիքը շարունակի  անցնել այդ բոլոր դժվարությունների միջով և խնդրում էր հնարավորություն տալ հանգիստ աշխատել և արարել հայրենիքում։ Ինչն էր դրդել Թամանյանին դիմել այդ քայլին, ոչ ոք չէր կարող և չի կարող պատասխանել։ Այդ տարիներին նա կարող էր խաղաղ ր ապահով ապրել՝ կատարելով Թավրիզի մեծահարուսների պատվերները, ինչպես նաև վերջին տարիներին ստացել էր հրավեր Եվրոպայում աշխատելու։ Վերջապես , 1923 թ-ին Թամանյանը հրավիրվել է Հայաստան: Նրա ճարտարապետական առաջին և կարևորագույն աշխատանքը Երևանի գլխավոր հատակագիծն էր (150 հզ. բնակչի համար), որը դարձել է մայրաքաղաքի հետագա հատակագծերի հիմքը: Նա գոտևորել է քաղաքը, նշել նրա հորինվածքային կենտրոնն ու առանցքները՝ ներկայիս Հանրապետության հրապարակը, Գլխավոր պողոտան, Օղակաձև զբոսայգին, Հյուսիսային պողոտան: Վերջինիս աշխատանքները ավարտվել են 2007 թվականին: Իր կյանքի վերջին տարիներին  դեռատի տարիքում մահացավ նրա ավագ դուստր։ Այս երկրորդ կորուստն անտանելի էր Թամանյանի համար և լուրջ հետևանքներ թողեց նրա առողջության վրա։ Ճարտարապետը սկսել էր կուրանալ։ Երևանի հատակագծի կառուցումը օգնեց նրան ավարտել ավագ որդին՝ Գևորգը, ով շարունակեց նաև կառուցել այն բոլոր շենքերը , որը հայրը չէր կարողացել ավարտել։

Երբ Թամանյանը մահացավ, նրան թաղեցին որդու սպորտային կոշիկներով, քանի որ իր ունեցած միակ կոշիկները մաշել էր Երևանի մի փողոցից մյուսը գնալու և շինարարությանը հետևելու արդյունքում։ Նրա հոգեհանգստի արարողությունը տեղի ունեցավ ներկայիս Օպերայի և բալետի շենքում, որը դեռ նոր էին սկսել կառուցել և պատերը գետնից ընդհամենը մեկ մետր էին բարձր։ Թամանյանը ստեղծեց մի նոր ոճ թամանյանական ոճը։ Մինչ այսօր թամանյանական ոճը գրավում է ինչպես շատ ճարտարապետների, այնպես էլ մասնագիտությունն ընտրած ուսանողներին։ Յուրքանչյուր տարի Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայի սաները այցելում են Երևան փնտրելու Թամանյանի հաջողության բանալին։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է կենսոլորտը, ի՞նչ ոլորտներ է ընդգրկում: Կենսոլորտը Երկրի այն տարածքն է, որը ներառում է բոլոր կենդանի օրգանիզմները և նրանց միջավայրը, որտեղ նրանք գոյություն ունեն: Սա բարդ համակարգ է, որտեղ կենդանի օրգանիզմները փոխազդում են միմյանց և անշունչ միջավայրի հետ: Կենսոլորտը ծածկում է մոլորակի բոլոր էկոհամակարգերը, որտեղ գոյություն ունի կյանք:
2. Որո՞նք են կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչները: Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: 
3. Թվարկեք կենդանի օրգանիզմների թագավորությունները: Ո՞ր թա­գավորությունում է դասվում մարդը: Կենդանի օրիգանիզմներ թագավորությթւններն են՝ բույսերը, կենդանիները, մանրէները և սնկերը։ Մարդը դասվում է կենդանիների թագավորությանը։
4. Տարբեր նյութերի հետ կենդանի օրգանիզմների փոխազդեցության ի՞նչ օրինակներ գիտեք: Ես գիտեմ կենդանի օրգանիզմները թթվածնի, ներշնչում և ածխաթթու գազի արտաշնչումը, փայտից կահույքը պատրաստում և այլն։
5. Կենսոլորտում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնում կենդանի օրգանիզմները: Կենդանի օրգանիզմները կենսոլորտում իրականացնում են նյութերի շրջապտույտը։
6. Ուշադիր դիտարկեք տեղանքը, շրջակա միջավայրը: Ի՞նչ գիտեք այդ միջավայրի պայմանների մասին: Թվարկեք և նկարագրեք շրջապատի կենդանի օրգանիզմները, բույսերը և կենդանիները: Ի՞նչ գիտեք այդ օրգանիզմների մասին:
7. Բնապահպանական ի՞նչ խնդիրներ գիտեք: Ես գիտեմ շրջակա միջավայրի աղտոտում, Էկոհամակարգի ճկունությունը և թափոնների կառավարումը։

1. Կարդա՛ Ղ․ Աղայանի «Հնարագետ ջուլհակը»  պատմվածքի 1-ին մասը։
2. Պատմվածքի 1-ին մասից դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրի՛ր և սովորի՛ր։ Դերվիշ-Մահմեդականների թափառական կրոնավոր: Ամենազոր-ամենակարող։ Երկյուղ-վախկոտ, վախենալ։ Փարատել-հեռացնել, ցրել։